«The Magic Flute»
«Ο Μαγικός Αυλός»
«A Varázsfuvoláról»
του Βόλφγκανγκ Αμαντέους Μότσαρτ  
 
Διεύθυνση ορχήστρας: Selmeczi György
Σκηνοθεσία: Tompa Gábor
Σκηνικά: Carmencita Brojboiu
Κοστούμια: Lucian Broscățean
Χορογραφία: Jakab Melinda
Διευθυντής χορωδίας: Kulcsár Szabolcs
Εξάρχοντες ορχήστρας: Barabás Sándor, Ferenczi Endre
Διευθυντής της παιδικής χορωδίας: Kálló Krisztián
Μουσική διδασκαλία: Horváth Zoltán, Incze G. Katalin, Nagy Gergő
Βίντεο: Radu Daniel
Πυροτεχνουργός:Ledniczky Béla (Belloni)
Βοηθός σκηνοθέτη: Venczel Péter
Βοηθός σκηνογράφου: Bocskai Gyopár
Διευθυντής σκηνής: Szabó Vincze Beáta
Υποβολέας: Kondrát Bea, Kostyák Júlia
 
ΕΠΙ ΣΚΗΝΗΣ:
 
ΤΑΜΙΝΟ- Erdős Róbert
ΠΑΜΙΝΑ- Gebe-Fügi Renáta
ΠΑΠΑΓΕΝΟ- Sándor Csaba
ΖΑΡΑΣΤΡΟ- Köpeczi Sándor
Η ΒΑΣΙΛΙΣΣΑ ΤΗΣ ΝΥΧΤΑΣ- Vigh Ibolya
ΝΕΡΑΪΔΑ 1.- Fülöp-Gergely Tímea
ΝΕΡΑΪΔΑ 2.- Barabás Zsuzsa
ΝΕΡΑΪΔΑ 3.- Veress Orsolya
ΜΟΝΟΣΤΑΤΟΣ- Peti Tamás Ottó
ΠΑΠΑΓΕΝΑ- Kolcsár Katalin
ΙΕΡΕΑΣ 1., ΠΑΝΟΠΛΟΣ ΑΝΤΡΑΣ 1.- Sipos Endre
ΙΕΡΕΑΣ 2., ΠΑΝΟΠΛΟΣ ΑΝΤΡΑΣ 2.- Sándor Árpád
ΤΡΕΙΣ ΣΚΛΑΒΟΙ- Kis-Lukács Bernadett, Bálint Zsuzsánna, Kerekes Mária
 
Με τη συμμετοχή της χορωδίας, του μπαλέτου και της ορχήστρας της Ουγγρικής Όπερας της Κλουζ και της Ουγγρικής Παιδικής Χορωδίας της Κλουζ.

Ουγγρική Όπερα της Κλουζ
 
Η Ουγγρική Όπερα του Κλουζ είναι η μοναδική επαγγελματική ουγγρική λυρική σκηνή εκτός συνόρων Ουγγαρίας (βρίσκεται στη Ρουμανία), και η μοναδική μειονοτική όπερα του κόσμου. Το ρεπερτόριο περιλαμβάνει όλα τα είδη μουσικού θεάτρου (όπερα, οπερέτα, μιούζικαλ, μπαλέτο, ροκ όπερα, συναυλίες κ.λπ.). Εκτός από το παγκόσμιο και ουγγρικό ρεπερτόριο όπερας, οπερέτας και μπαλέτου, σημαντικό μέρος του προγραμματισμού αποτελούν οι ετήσιες παραστάσεις σύγχρονης μουσικής. Από το 1990, έχουν παρουσιαστεί όπερες σχεδόν είκοσι σύγχρονων Ούγγρων συνθετών. Κατά μοναδικό τρόπο, η λυρική σκηνή παρουσιάζει όλες τις όπερες του Ferenc Erkel, δημιουργού της εθνικής ουγγρικής όπερας. Στο ρεπερτόριο περιλαμβάνεται επίσης το έργο The Run of Béla του József Ruzitska, η πρώτη όπερα στην ουγγρική γλώσσα, που πρωτοπαίχτηκε στο Κλουζ. Το πλούσιο πρόγραμμα εμπλουτίστηκε τον Σεπτέμβριο του 2020 με τον «Μαγικό αυλό» του Μότσαρτ, σε σκηνοθεσία του Gábor Tompa και μουσική διεύθυνση του György Selmeczi.

Στον Λαβύρινθο
Σκέψεις για τον «Μαγικό Αυλό» από τον σκηνοθέτη Gábor Tompa
 
Νομίζω ότι δεν αξίζει, ούτε στο θέατρο ούτε στην όπερα, να παλεύουμε για την ιστορική αναπαράσταση ενός έργου που δεν αφορά συγκεκριμένο ιστορικό γεγονός. Τα τελευταία χρόνια, έχω δει αμέτρητες παραστάσεις του «Μαγικού Aυλού» στη χώρα μου και στο εξωτερικό, και θα έλεγα ότι η μεγαλύτερη πρόκληση που αντιμετωπίζει ο σκηνοθέτης είναι όταν προσπαθεί να μεταφέρει το έργο στο παρόν, ακριβώς επειδή είναι πολύ σημαντικό να βρίσκει αναλογίες ανάμεσα σε πολύ διαφορετικά πλαίσια. Πρέπει να αναζητήσει το νόημα των βασικών ιδεών στο σήμερα, τις ομάδες των ηθοποιών και τις ανταγωνιστικές δυνάμεις μέσα στο έργο. Οι Ελευθεροτέκτονες ήταν οι προκάτοχοι του Διαφωτισμού, και ανάμεσά τους υπήρχαν μερικοί από τους πιο προοδευτικούς διανοούμενους και στοχαστές της εποχής τους. Ωστόσο, σήμερα ο Ελευθεροτεκτονισμός έχει πολύ διαφορετικό χαρακτήρα. Έχει μετατραπεί σε ένα είδος υπηρέτη, ενίοτε σε μαφιόζικη οργάνωση της μυστικής πάμπλουτης ελίτ.
 
Επομένως, το κύριο ερώτημα στη σκηνοθεσία του «Μαγικού αυλού» είναι τι εκπροσωπούν σήμερα ο Ζαράστρο και η ομάδα του. Εδώ και εκατό χρόνια, τον κόσμο μας τον κυβερνά ένα είδος μονεταριστικού καπιταλισμού. Η πίστη έχει σχεδόν αντικατασταθεί από το κέρδος και το συμφέρον. Ο άνθρωπος έχει γίνει ένα αντικείμενο εύκολο να χειραγωγηθεί, όχι μόνο από τα media αλλά και από τους υπολογιστές και τα smartphones. Οι συσκευές του τον έκαναν τόσο εξαρτημένο, που πιστεύει περισσότερο αυτό που του «λέει» το smartphone, παρά αυτό που βλέπει ή βιώνει. Αυτές οι συσκευές, και ιδιαίτερα τα ολοένα και πιο ανήθικα media, χρησιμοποιούνται για τη χειραγώγηση της κοινωνίας. Είναι σχεδόν αδύνατον να πιστέψουμε οτιδήποτε μεταδίδουν οι τηλεοπτικοί σταθμοί, λόγω της έντονης διαπλοκής των media με τα πολιτικά συμφέροντα. Έχουν πάψει να είναι ανεξάρτητοι και συμβάλλουν μόνο στην ακραία διαίρεση του κόσμου. Ο διάλογος αντικαταστάθηκε από ιδεολογικούς μονόλογους και ακραίες αντιδράσεις, και είναι πολύ δύσκολο να κάνει κανείς είτε μια συζήτηση είτε να έχει μια υγιή αντιπαράθεση πάνω σε ένα συγκεκριμένο θέμα.
 
Η σιωπηρή πρόθεση που υποβόσκει είναι το σβήσιμο μιας ολόκληρης συλλογικής μνήμης, η ολική σύγχυση και απαξίωση της ανθρώπινης ταυτότητας: όχι μόνο της εθνικής και πολιτισμικής αλλά και της ταυτότητας του φύλου. (…) Αυτή η βία στρέφεται εναντίον της φύσης, εναντίον της ίδιας της Δημιουργίας, πράγμα που θα μπορούσε να έχει καταστροφικές επιπτώσεις, και να οδηγήσει ακόμα και στην εξάλειψη της ανθρωπότητας. Σε αυτό το πλαίσιο πρέπει να τοποθετηθεί το συγκεκριμένο έργο. Είναι και μια αισιόδοξη θεώρηση, ότι ίσως υπάρχουν ακόμα κάποιοι διανοούμενοι, πιστοί, αναζητητές της αλήθειας, ανοιχτόμυαλοι άνθρωποι, προστάτες και μεταδότες του πολιτισμού και των παραδόσεων, οι οποίοι, ακόμα κι όταν αντιμετωπίζουν αυτό το πλαίσιο, είναι απόλυτα εξοικειωμένοι μαζί του. (…) Έχοντας φτάσει σε κάποια ηλικία και κάποιο επίπεδο σοφίας και πείρας στη ζωή, ο Ζαράστρο αναπτύσσει μια σχέση δασκάλου – μαθητή με τον Ταμίνο και την Παμίνα, οι οποίοι εκτιμούν την αγάπη, τον γάμο, τη διατήρηση του είδους. Επίσης, βρίσκω και πολλές άλλες χριστιανικές ιδέες στο έργο, μεταξύ των οποίων η συγχώρεση, και ο αγώνας του ανθρώπου να αντιδράσει και να ξεπεράσει την επιθυμία του για εκδίκηση. Φυσικά, κανένας χαρακτήρας δεν είναι αποκλειστικά θετικός ή αρνητικός. Όλοι οι χαρακτήρες και οι τρόποι που ενεργούν είναι αμφιλεγόμενοι, συμπεριλαμβανομένου και του Ζαράστρο. Αυτός κάνει και κάποιες, ενίοτε αναγκαίες, δικτατορικές χειρονομίες. Η μαύρη επιδερμίδα του Μονόστατου συμβολίζει τη μαύρη του ψυχή και δεν αποτελεί σχόλιο για την εξωτερική του εμφάνιση.
 
Όταν ένας μεγάλος καλλιτέχνης, θεατρικός συγγραφέας ή συνθέτης, γράφει ένα τελευταίο έργο και το κληροδοτεί ως κατάθεση ψυχής στην αιωνιότητα, αυτό αποτελεί τεράστια δοκιμασία για οποιονδήποτε σκηνοθέτη. Ο «Μαγικός Aυλός» είναι η τελευταία σύνθεση του Μότσαρτ και μπορεί να ερμηνευτεί ως έργο φαουστικό. Ο Φάουστ φτάνει στη φώτιση και στη γνώση, στο τέλος του δύσκολου ταξιδιού του. Αξίζει όμως να πουλήσεις την ψυχή σου γι’ αυτό; Σύμφωνα με τη δική μου ερμηνεία, και αρκετοί άλλοι χαρακτήρες της όπερας κάνουν το παραπάνω ταξίδι: ο Ταμίνο, η Παμίνα και ο Παπαγκένο, που ξεκινούν μαζί ένα ταξίδι μέσα στον λαβύρινθο. Το επίκεντρο είναι η δοκιμασία της φωτιάς που πρέπει να περάσουν οι νέοι. Πρέπει να βρουν το δικό τους δρόμο στη ζωή, και γι’ αυτό χρειάζονται έναν βοηθό, έναν δάσκαλο. Δεν ξέρω καλύτερη λύση γι’ αυτό από τη σχέση δασκάλου – μαθητή. Είναι σημαντικό να εισαγόμαστε στα διάφορα στάδια παιδείας και γνώσης από έναν γονέα, ή δάσκαλο, ή μέντορα. Πρέπει να εξετάσουμε την πορεία του εικοσάχρονου Ταμίνο, που χειραγωγείται, ωθείται στο μίσος, διδάσκεται προκαταλήψεις. Όταν φτάνει στον Ζαράστρο, τον απεχθάνεται, όμως αργότερα, όταν τον γνωρίζει καλύτερα, είναι μια αποκάλυψη γι’ αυτόν. Αυτή η σειρά των γεγονότων είναι εξαιρετικά φαουστική, ωστόσο θα μπορούσε να συγκριθεί και με τη «Θεία κωμωδία» του Δάντη. Το σκηνικό είναι εμπνευσμένο από τα αντιπυρηνικά μπούνκερ της σημερινής παγκόσμιας οικονομικής ελίτ, από τα οποία, σε περίπτωση πολέμου, δεν χρειάζεται καν να φύγουν, αφού είναι εφοδιασμένα με τα πάντα και αποτελούν έναν παράπλευρο κόσμο. Έχουμε, λοιπόν, αυτό το «πείραμα του ιού», και εδώ και πολλούς μήνες, δεν ακούγεται τίποτε άλλο στα τηλεοπτικά κανάλια. Και αυτό επίσης ανεβαίνει στη σκηνή, στην ουβερτούρα, μαζί με αρκετές άλλες σύγχρονες εικόνες. Στην παράστασή μας, έτσι εμφανίζεται το φίδι, την απεικόνιση του οποίου μέχρι στιγμής αντιμετώπιζα μάλλον με αφέλεια (ότι δηλαδή πρέπει να είναι ένα κανονικό φίδι ή δράκος). Φυσικά, η απόφαση αυτή έχει τη σημασία της, αφού το φίδι, όπως και ο αυλός, έχει και έναν ερωτικό, φαλλικό συμβολισμό. Είναι ένα σημαντικό σύμβολο διότι, μόλις φτάσουν στην ωριμότητα, τα δύο νέα παιδιά καλούνται να πάρουν μια απόφαση: ή θα γίνουν Δον Ζουάν ή θα κάνουν οικογένεια. Αν ο Ταμίνο γίνει Δον Ζουάν, διαλέγει τις τρεις νεράιδες, όμως αν θέλει αγάπη και οικογένεια, διαλέγει την Παμίνα. Το κύριο ζήτημα είναι αν αυτοί οι δύο άμωμοι νέοι άνθρωποι θα καταφέρουν να διατηρήσουν την αγνότητά τους μέχρι το τέλος, και σε ποιανού την υπηρεσία θα θέσουν τα ταλέντα τους. Για παράδειγμα, υπάρχουν κριτικοί θεάτρου που χρησιμοποιούν την ικανότητά τους στο γράψιμο μόνο για προσωπικές επιθέσεις, και δεν κάνουν αναλυτικό, ερμηνευτικό έργο. Όμως είναι απολύτως θεμιτό να κατακρεουργούν μια παράσταση με επιχειρήματα, και ο αναγνώστης μπορεί να διδαχτεί από αυτό. Αυτό το έργο, λοιπόν, αναφέρεται επίσης και στην έννοια της ευθύνης. Οι προηγούμενες μεταφράσεις στα ουγγρικά δεν ήταν ακριβείς, οπότε χρειάστηκε να δημιουργήσουμε μια νέα μετάφραση, η οποία, αν και δεν είναι ακόμα τέλεια, συμπεριλαμβάνει λέξεις – κλειδιά που απουσίαζαν από τις προηγούμενες, όπως η συγχώρεση και η αγιοσύνη.
 
Ο Μότσαρτ πιστεύει στην εξαγνιστική δύναμη της μουσικής. Θα ήθελα να συνοδέψουμε αυτά τα δύο νέα παιδιά στο ταξίδι τους. Ακόμα κι αν οι περισσότερες λυρικές σκηνές συχνά δεν διαθέτουν αρκετούς νέους τραγουδιστές όπως θα ήταν το ιδανικό, διότι η εξέλιξη της ανθρώπινης φωνής εξαρτάται κι αυτή από την ηλικία, θα ήθελα το κοινό να ανακαλύψει τους νέους επάνω στη σκηνή. Νέους που καταφέρνουν να ξεφύγουν από τα σημερινά δεσμά ενός κόσμου που χειραγωγείται από τα media, τα οποία σχεδόν τρελαίνουν τον άνθρωπο και καλλιεργούν τον φόβο, και να καταλήξουν σε έναν γάμο με χριστιανικές αξίες· ή ακόμη και σε υπεύθυνους στοχασμούς για το μέλλον της ανθρωπότητας.
 
Tompa Gábor, σκηνοθέτης